Spadek - porady prawne

Prawo spadkowe

Spadek


Otwarcie spadku

Kodeks cywilny posługuje się pojęciem otwarcia spadku. Moment otwarcia spadku oznacza, spadkobierca nabywa spadek. Zgodnie z kodeksem cywilnym śmierć spadkodawcy oznacza otwarcie spadku.


Powołanie do spadku

Spadkobiercą można zostać na podstawie ustawy (czyli kodeksu cywilnego) albo na podstawie testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą.


Co wchodzi w skład spadku?

Spadek stanowi ogół cywilnych majątkowych praw i obowiązków zmarłego (art. 922 § 1 k.c.). Do spadku nie należą natomiast majątkowe prawa i obowiązki wynikające z przepisów należących do innych działów prawa (prawa administracyjnego, prawa finansowego). Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Przykładowo w skład spadku wejdzie:

  • własność rzeczy
  • udział we współwłasności
  • użytkowanie wieczyste
  • spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego
  • zastaw i hipoteka, ale tylko razem z wierzytelnością, którą zabezpieczają
  • prawa i obowiązki wynikające ze stosunków zobowiązaniowych (co do zasady)
  • roszczenie o naprawienie szkody majątkowej
  • prawo odkupu
  • prawo pierwokupu
  • prawo do jednorazowego odszkodowania pieniężnego z tytułu wypadku przy pracy
  • Prawo pracownika do nieodpłatnego nabycia akcji
  • prawo do żądania zwrotu wywłaszczonej nieruchomości
  • posiadanie, zarówno samoistne, jak i zależne
  • prawa wynikające z papierów wartościowych, np. z weksla lub czeku
  • długi spadkowe

Co NIE wchodzi w skład spadku?

Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Przykładowo do spadku nie wchodzą:

  • dobra osobiste
  • roszczenia alimentacyjne
  • uprawnienie do renty
  • umowa o dzieło, której wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie (np. namalowanie obrazu przez malarza)
  • prawo dożywocia wynikające z umowy dożywocia
  • prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego, ich sukcesja jest możliwa jedynie na podstawie i w granicach przepisów Ordynacji podatkowej
  • Prawo do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki
  • Uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem o umorzenie zaległości podatkowej
  • Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego

Uprawnienia małżonka

Małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Rozrządzenie spadkodawcy wyłączające lub ograniczające to uprawnienie jest nieważne.


Stosunek najmu po śmierci najemcy

Wstąpienie w stosunek najmu po śmierci najemcy jest uregulowane w sposób szczególny. W razie śmierci najemcy w stosunek najmu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Warunkiem jednak wstąpienia w stosunek najmu jest stałe zamieszkiwanie z najemcą w tym lokalu w chwili jego śmierci. W braku osób uprawnionych stosunek najmu wygasa.