Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 września 2021 r. (III CZP 7/21) stwierdził, że podstawą do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku (art. 998 § 1 k.c.) jest udział spadkowy, o którym mowa w art. 931 § 1 k.c., z uwzględnieniem zakresu podmiotowego wskazanego w art. 992 k.c. Ponadto Sąd Najwyższy orzekł, że uprawniony do zachowku powołany do dziedziczenia ponosi odpowiedzialność za zapisy zwykłe i polecenia tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość tego udziału spadkowego.
Sąd Najwyższy odpowiadał na następujące pytania:
Czy przy określaniu odpowiedzialności spadkobiercy na podstawie art. 998 § 1 k.c., należy mieć na względzie nadwyżkę przekraczającą wartość udziału spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku, tj. część spadku obliczoną na podstawie art. 931 § 1 k.c., czy nadwyżkę przekraczającą wartość zachowku spadkobiercy obciążonego zapisem, tj. część spadku obliczoną na podstawie ułamka uzyskanego na podstawie art. 991 § 1 k.c. (w obu przypadkach z uwzględnieniem art. 992 k.c.)?
Różnica między sposobem obliczania udziału spadkowego w art. 931 § 1 k.c a art. 991 § 1 k.c. jest taka, że art. 931 § 1 k.c określa pierwotny udział w spadku ustalony w postanowieniu o stwierdzeniu nabyciu spadku. Natomiast art. 991 § 1 k.c. to w zależności od okoliczności tylko 1/2 lub 2/3 udziału spadkowego z postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Orzeczenie Sądu Najwyższego oznacza, że odpowiedzialność uprawnionego do zachowku powołany do dziedziczenia za zapisy zwykłe i polecenia ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość udziału spadkowego obliczonego na podstawie art. art. 931 § 1 k.c. Sąd wybrał zatem wariant, gdzie ta odpowiedzialność jest mniejsza. Trzeba jednak pamiętać, że w obu wariantach nie doliczało się darowizn do spadku.