Spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza powinien zadbać o sporządzenie spisu inwentarza albo wykazu inwentarza spadku. Spadkobierca ponosi wówczas odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości stanu czynnego spadku ustalonego w którymś z tych dokumentów. Spadkobierca decyduje, czy złoży wniosek o sporządzenie spisu inwentarza przez komornika, czy wykaz inwentarza przez sądem lub przed notariuszem. –
Celem sporządzenia spisu inwentarza oraz wykazu inwentarza jest więc ustalenie składu majątku spadkodawcy dla wyznaczenia granic odpowiedzialności spadkobierców przyjmujących spadek z dobrodziejstwem inwentarza i zapisobierców windykacyjnych za długi pozostawione przez spadkodawcę. Zarówno wykaz inwentarza jak i spis inwentarza wymieniają przedmioty wchodzące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych z uwzględnieniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku oraz długi spadkowe według stanu z chwili otwarcia spadku. Czym w takim razie spis różni się od wykazu?
Spis inwentarza ma charakter dokumentu urzędowego, sporządzany jest bowiem przez komornika na podstawie postanowienia sądu o sporządzeniu spisu inwentarza. Komornik podejmuje odpowiednie czynności i uzyskuje informacje o spadkodawcy i jego majątku w celu ustalenia składu spadku. Spis inwentarza zawierać ma wykaz aktywów spadku – składników majątku spadkodawcy, które do niego należały, oraz pasywów spadku, a więc wszelkich obciążeń i długów, które miał spadkodawca i nie uregulował ich za życia. Zgodnie z art. 637 Kodeksu postępowania cywilnego, każdy, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku, zapisobiercą, wykonawcą testamentu lub wierzycielem spadkowym, może żądać sporządzenia spisu inwentarza.
Wykaz inwentarza natomiast jest dokumentem prywatnym, nie jest on w porównaniu do spisu inwentarza sporządzany w toku postępowania sądowego. Spadkobierca może go sporządzić samodzielnie, bez udziału komornika sądowego. Wykaz inwentarza uzyskuje walor prawny z momentem złożenia go w sądzie albo u notariusza. Prawo reguluje jedynie wzór takiego wykazu. Zgodnie z art. 10311 § 1 Kodeksu cywilnego sporządzić wykaz inwentarza może spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobierca windykacyjny, oraz wykonawca testamentu. Warto zwrócić uwagę, że katalog ten jest węższy niż katalog osób uprawnionych do żądania sporządzenia spisu inwentarza. Co więcej, złożenie wykazu inwentarza jest możliwe jedynie w odniesieniu do spadkodawców zmarłych po dniu 18 grudnia 2015 r.
Na końcu warto podkreślić, że w sytuacji sporządzenia zarówno spisu inwentarza jak i wykazu inwentarza, większe znaczenie ma spis inwentarza w przypadku rozbieżności co do treści tych dokumentów. Oznacza to, że od chwili sporządzenia spisu inwentarza, spadkobierców obowiązuje treść spisu a nie wykazu inwentarza.