Spadek – porady prawne

Tag: udział spadkowy

  • Wyłączny charakter formalnego stwierdzenia nabycia spadku

    Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2022 r. (I NSNc 39/21) postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku ma charakter deklaratoryjny, a więc nie kształtuje nowego, ale stwierdza istniejący stan prawny. Przepisy prawa cywilnego łączą nabycie spadku z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c.), a otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 k.c.). A zatem nabycie praw i obowiązków wchodzących w skład spadku nie jest uzależnione ani od złożenia przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu spadku, ani też od uzyskania przez niego orzeczenia właściwego organu państwowego. Inaczej mówiąc, związanie przez ustawę nabycia spadku przez spadkodawcę ze zdarzeniem prawnym, jakim jest śmierć osoby fizycznej, oznacza, że z chwilą śmierci spadkodawcy (a więc z chwilą otwarcia spadku), spadkobierca wchodzi z mocy samego prawa w ogół praw i obowiązków należących do spadku.

    Jednocześnie podkreślenia wymaga, że postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, stosownie do art. 1027 k.c., stanowi wyłączny dowód nabycia praw do spadku względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia (obok zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia). Spadkobierca nie może udowodnić swoich praw do spadku, w tym także wysokości przysługującego mu udziału spadkowego, za pomocą jakichkolwiek innych dowodów

  • Odpowiedzialność uprawnionego do zachowku spadkobiercy za zapisy zwykłe i polecenia

    Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 września 2021 r. (III CZP 7/21) stwierdził, że podstawą do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku (art. 998 § 1 k.c.) jest udział spadkowy, o którym mowa w art. 931 § 1 k.c., z uwzględnieniem zakresu podmiotowego wskazanego w art. 992 k.c. Ponadto Sąd Najwyższy orzekł, że uprawniony do zachowku powołany do dziedziczenia ponosi odpowiedzialność za zapisy zwykłe i polecenia tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość tego udziału spadkowego.

    Sąd Najwyższy odpowiadał na następujące pytania:

    Czy przy określaniu odpowiedzialności spadkobiercy na podstawie art. 998 § 1 k.c., należy mieć na względzie nadwyżkę przekraczającą wartość udziału spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku, tj. część spadku obliczoną na podstawie art. 931 § 1 k.c., czy nadwyżkę przekraczającą wartość zachowku spadkobiercy obciążonego zapisem, tj. część spadku obliczoną na podstawie ułamka uzyskanego na podstawie art. 991 § 1 k.c. (w obu przypadkach z uwzględnieniem art. 992 k.c.)?

    Różnica między sposobem obliczania udziału spadkowego w art. 931 § 1 k.c a art. 991 § 1 k.c. jest taka, że art. 931 § 1 k.c określa pierwotny udział w spadku ustalony w postanowieniu o stwierdzeniu nabyciu spadku. Natomiast art. 991 § 1 k.c. to w zależności od okoliczności tylko 1/2 lub 2/3 udziału spadkowego z postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

    Orzeczenie Sądu Najwyższego oznacza, że odpowiedzialność uprawnionego do zachowku powołany do dziedziczenia za zapisy zwykłe i polecenia ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość udziału spadkowego obliczonego na podstawie art. art. 931 § 1 k.c. Sąd wybrał zatem wariant, gdzie ta odpowiedzialność jest mniejsza. Trzeba jednak pamiętać, że w obu wariantach nie doliczało się darowizn do spadku.