Spadek – porady prawne

Tag: spadkobiercy

  • Wpis spadkobierców do księgi wieczystej

    Do obowiązków nałożonych na spadkobierców związanych z otwarciem spadku należy obowiązek ujawnienia spadkobierców w księdze wieczystej danej nieruchomości. Nie jest ona realizowany ex lege, ale wiąże się z koniecznością złożenia wniosku. Wniosek składany jest na formularzu. We wniosku należy wskazać osobę Wnioskodawcy oraz podać dane dotyczące nieruchomości (adres, numer księgi wieczystej). Należy także dokładnie określić treść żądanego wpisu. W przypadku gdy nieruchomość po śmierci spadkodawcy jest współwłasnością kilku spadkobierców, muszą oni wyrazić pisemną zgodę na wpis. Do wniosku należy także dołączyć:

    • Akt zgonu spadkodawcy
    • dokument, z którego wynika nabycie własności na podstawie spadkobrania (np. poświadczenie dziedziczenia lub prawomocne postanowienie sądowe)
    • dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 150 zł (dowód zapłaty, wyciąg bankowy)

    Cała procedura trwa od 2 do 6 miesięcy, Po jej zakończeniu zostanie wydane postanowienie o dokonaniu nowego wpisu..

  • Protokół dziedziczenia

    W postępowaniu spadkowym przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób zainteresowanych. W protokole dziedziczenia zamieszczane są istotne informacje tj.:

    • zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu;
    • oświadczenia o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
    • oświadczenia o znanych testamentach spadkodawcy lub braku takich testamentów;
    • oświadczenia, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz który spośród spadkobierców powołanych do spadku z ustawy odpowiada warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego;
    • oświadczenia, czy były składane oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego, czy zostało wydane orzeczenie dotyczące niegodności spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, oraz czy były zawierane umowy z przyszłym spadkodawcą w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia po nim;
    • oświadczenie, czy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo w spadku objęte zarządem sukcesyjnym.

    Za składanie fałszywych oświadczeń grozi odpowiedzialność karna, o czym każdorazowo notariusz ma obowiązek pouczyć.

    Dokumenty, które są potrzebne notariuszowi do przygotowania protokołu dziedziczenia to m.in.: odpis aktu zgonu spadkodawcy, odpisy aktów stanu cywilnego osób powołanych do spadku z ustawy, zaświadczenie o nr PESEL osoby zmarłej.

    Wynagrodzenie notariusza za sporządzenie protokołu dziedziczenia wynosi 100 zł, a więc wraz naliczonym 23% podatkiem VAT koszt takiego aktu notarialnego wynosi 123 zł. Kwota, jak zawsze, ulegnie powiększeniu w zależności od pobranej ilości wypisów.

  • Wydziedziczenie a udziały spadkowe pozostałych spadkobierców

    Wydziedziczenie – instytucja prawa spadkowego, pozwalająca spadkodawcy, przy spełnieniu enumeratywnie wyliczonych przesłanek, na pozbawienie określonych osób prawa do zachowku, ma niemałe znaczenie dla innej instytucji tej gałęzi prawa, jakim jest zachowek. Wydziedziczenie dla swojej skuteczności musi zostać zamieszczone w ważnie sporządzonym testamencie. Niemożliwe jest wydziedziczenie pod warunkiem, ani z zastrzeżeniem terminu.

    Artykuł 1008 k.c. wyraźne określa przypadki, gdy uprawniony (zstępny, małżonek, rodzic) może zostać pozbawiony prawa do zachowku. Są to kolejno:

    • uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego wbrew woli spadkodawcy;
    • dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
    • uporczywe nie dopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

    Podstawę obliczenia wysokości zachowku stanowi udział spadkowy, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Udział, wyrażony ułamkiem, należy określić oddzielnie dla każdego uprawnionego, z zastrzeżeniem art. 992 k.c., który każe pominąć tych, którzy zrzekli się spadku lub zostali wydziedziczeni. Zatem, gdy dojdzie do wydziedziczenia powiększają się udziały spadkowe spadkobierców niewydziedziczonych, wpływając tym samym na wysokość zachowku. Wartość zachowku to 1/2 wartości udziału spadkowego, chyba że spadkobierca jest nieletni lub całkowicie niezdolny do pracy – wtedy też wartość ta wyniesie 2/3 wartości udziału spadkowego.

    Dla zobrazowania warto przedstawić to na przykładzie. Przyjmijmy, że zmarły spadkodawca miał trzech bezdzietnych synów, którzy byli jedynymi spadkobiercami. Gdyby nie pozostawił testamentu, każdy z nich, ex lege, dziedziczyłby 1/3 części masy spadkowej. Zakładając, że wartość dziedziczonego majątku wynosiła 900 000 zł każdy z synów dziedziczyłby po 300 000 zł.

    Inaczej wyglądałaby sytuacja, gdyby zmarły zdecydował się sporządzić testament, w jego treści czyniąc wyłącznie wzmiankę o wydziedziczeniu jednego z synów, za przyczynę wskazując na przykład alkoholizm, który za życia stale potępiał. Jeżeli tak by się stało, wydziedziczonego syna traktowalibyśmy tak jakby nie dożył otwarcia spadku, a ponieważ nie miał żadnych zstępnych, którzy weszliby na jego miejsce (zgodnie z zasadą dziedziczenia według głów) jego udział spadkowy wpłynąłby na powiększenie udziałów spadkowych dwóch pozostałych synów. W takim przypadku, przy założeniu jak powyżej (trzech bezdzietnych synów oraz brak jakichkolwiek innych spadkobierców ustawowych lub testamentowych), dwóch niewydziedziczonych synów, na mocy ustawy dziedziczyłoby po 450 tyś. zł – na które złożyłyby się łącznie 1/3 części masy spadkowej oraz po 1/2 masy spadkowej, która przypadłaby trzeciemu z synów, gdyby nie został wydziedziczony.

    Rozszerzając tak przedstawiony kazus można również pokusić się o wyliczenie ewentualnego zachowku. Gdyby na przykład spadkodawca w opisanym testamencie nie tylko wydziedziczył jednego z synów, ale dodatkowo cały majątek zapisał zajmującej się nim od lat sąsiadce, to dwóch niewydziedziczonych synów miałoby wobec niej roszczenie o zachowek. Przysługiwałby on w wysokości 1/2 udziału spadkowego, czyli w opisanej sytuacji byłoby to 225 tyś. zł.

  • Dział spadku a odpowiedzialność za długi

    Zgodnie z art.  1034. §  2 kc od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów. Natomiast zgodnie z art.  10342 kc od chwili działu spadku spadkobiercy i osoby, na których rzecz zostały uczynione zapisy windykacyjne, ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe proporcjonalnie do wartości otrzymanych przez nich przysporzeń.

    Mogłoby się zatem wydawać, że dział spadku powoduje że odpowiedzialność za długi spadkowe jest ograniczona tylko do wartości majątku spadkowego otrzymanego w wyniku działu spadku. Jeżeli zatem ktoś nic nie otrzymał w wyniku działu spadku to nie będzie w ogóle odpowiadać za długi spadkowe. Jest tak jednak tylko w stosunku do osób, które otrzymały zapisy windykacyjne. Natomiast spadkobiercy zawsze odpowiadają za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów ustalonych w stwierdzeniu nabycia spadku. Oznacza to że jeżeli nawet ktoś nic nie otrzymał w wyniku działu spadku to i tak odpowiada za długi w części odpowiadającej jego udziałowi spadkowemu. Dział spadku nie uwalnia zatem od odpowiedzialności za dług spadkowe. Pogląd taki znajduje oparcie w doktrynie – J. Ciszewski, J. Knabe [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. P. Nazaruk, LEX/el. 2023, art. 1034(2). https://sip.lex.pl/#/commentary/587858982/715222/ciszewski-jerzy-red-nazaruk-piotr-red-kodeks-cywilny-komentarz-aktualizowany?cm=URELATIONS (dostęp: 2023-02-18 17:04)