Art. 1028 Kodeksu cywilnego mówi o tym, co stanie się w przypadku rozporządzenia prawem należącym do spadku przez nieuprawnionego. Przepis ten odnosi się do osoby, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, lecz nie jest w rzeczywistości spadkobiercą, a rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej. Jeżeli przyjmując prawo osoba trzecia działa w dobrej wierze, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku.
Art. 1028 k.c. stanowi jeden z nielicznych ustawowych wyjątków od zasady, że nie wolno rozporządzać cudzym prawem (nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet). Podkreśla się, że celem tego rozwiązania jest ochrona obrotu prawnego, połączona z zasadą ochrony osoby trzeciej działającej w dobrej wierze i w zaufaniu do dokumentów urzędowych, takich jak odpisy orzeczeń sądowych lub wypisy zarejestrowanych aktów poświadczenia dziedziczenia.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 lipca 2019 r. o sygn. III CZP 12/19 podjął się rozważenia zakresu podmiotowego art. 1028 k.c., w szczególności czy ma on zastosowanie również do czynności dokonanych pomiędzy osobami należącymi wprawdzie do kręgu spadkobierców ustawowych, ale będącymi spadkobiercami tymczasowymi. Sytuacja taka może mieć miejsce, tak jak w przytoczonej sprawie, w przypadku urodzenia się żywego dziecka poczętego w chwili otwarcia spadku czy sfałszowania testamentu.
Zdaniem sądu nabywca należący do kręgu spadkobierców ustawowych nie może być uznany za osobę trzecią w rozumieniu tego przepisu. Oznacza to, że osoba należąca do kręgu spadkobierców ustawowych, na rzecz której spadkobierca legitymujący się stwierdzeniem nabycia spadku rozporządził prawem należącym do spadku, nie nabyła tego prawa, jeżeli rzeczywistym spadkobiercą jest ktoś inny.
Zdaniem sądu biorąc pod uwagę wyjątkowe okoliczności, brak wyłączności legitymacyjnego charakteru stwierdzenia nabycia spadku i zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia w stosunkach pomiędzy spadkobiercami, uznać należy, że do podejmowanych przez nich czynności obrotu składnikami spadku nie ma zastosowania art. 1028 k.c. Ochrona prawa dziedziczenia, jako wartości konstytucyjnie chronionej, musi mieć według Sądu Najwyższego charakter rzeczywisty.
KS