Przewidziana w polskim prawie (art. 1012 k.c.) możliwość przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza stwarza dogodny sposób uchronienia się przed długami spadkowymi przekraczającymi możliwości finansowe spadkobiercy. Jest ono bowiem równoznaczne z ograniczeniem odpowiedzialności wobec wierzycieli do wartości nabytego spadku, którą określa się w spisie inwentarza bądź wykazie inwentarza. Spisowi, w przeciwieństwie do wykazu, przysługuje status dokumentu urzędowego, dlatego też z jego sporządzeniem wiążą się większe koszty.
Zgodnie z art. 637 k.p.c., o wydanie postanowienia w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza może zawnioskować do sądu:
- osoba, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą,
- wykonawca testamentu,
- tymczasowy przedstawiciel lub wierzyciel mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy.
Alternatywnie dopuszcza się złożenie wniosku przez uprawniony podmiot bezpośrednio do komornika, który w następstwie powiadomi sąd, a ten zaś wyda stosowne postanowienie.
Art. 40 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych ustala wysokość opłaty stałej od wniosku o sporządzenie spisu inwentarza na kwotę 400 zł, natomiast opłata sądowa od wniosku w tym samym przedmiocie wyniesie 100 zł (art. 49 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Niezależnie od wyżej wymienionych stałych opłat należy liczyć się z możliwością, iż konieczne będzie poniesienie dalszych wydatków związanych z kosztami podjęcia przez komornika dodatkowych czynności w toku ustalania składu majątku spadkowego i jego wartości. Niezbędne może się bowiem okazać np. powołanie biegłych dla celów fachowej wyceny nieruchomości należących do spadku. Podmiotem zobowiązanym do uiszczenia wymaganych opłat za wniesienie wniosków oraz samo sporządzenie spisu jest wnioskodawca – w świetle faktu, iż postępowanie o spis inwentarza toczy się w trybie nieprocesowym, koszty jego wszczęcia i przeprowadzenia ponosi on na wyłączność i w całości.
Klaudia Kurpeta