Doliczenie do spadku darowizn (zachowek)

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 sierpnia 2009 r. (I ACa 445/09) doliczeniu do spadku na podstawie art. 993 k.c. podlegają wszelkie darowizny, tj. darowizny czyste, a także połączone z poleceniem czy mające charakter umów mieszanych.

Pojęcie darowizny użyte przez ustawodawcę w art. 993 k.c. obejmuje również prawo majątkowe nabyte przez spadkobiercę testamentowego od spadkodawcy w wyniku umownego zniesienia współwłasności bez obowiązku spłaty. Skutki cywilnoprawne takiej czynności prawnej są bowiem identyczne, jak w przypadku zawarcia umowy darowizny udziału we współwłasności nieruchomości. Przepis art. 993 k.c. ma bowiem chronić uzasadnione interesy nieobdarowanych spadkobierców ustawowych.

 Fakt, iż A. T. ustanowiła na rzecz H. D. służebność osobistą nie świadczy jeszcze o odpłatności za przeniesienie na jej rzecz prawa majątkowego. Zgodnie z art. 302 § 2 k.c. do wzajemnych stosunków pomiędzy mającym służebność osobistą mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne. Oznacza to, iż na spadkodawcy spoczywał obowiązek utrzymania nieruchomości, ponoszenia ciężarów publicznoprawnych, zachowania substancji rzeczy oraz dokonywania napraw i nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy (art. 258 k.c. i art. 260 § 1 k.c.). Skutki zawarcia umowy o zniesieniu współwłasności nieruchomości i umowy ustanowienia służebności osobistej spowodowały, że A.T. uzyskała prawo własności całej nieruchomości za życia H. D., który do śmierci zachował jej posiadanie. Nie świadczy to jednak, iż nabycie prawa majątkowego przez córkę miało charakter odpłatny